ÖZGÜL FOBİ

Fobi nedir?

Fobi; özgül bir nesne, eylem veya durum hakkında belirgin korku ve kaygı (anksiyete) duyma demektir. Kişi korktuğu nesne, eylem veya durumla yüzleşmekten kaçınır. Kaçınamadığı durumlarda ise yoğun bir anksiyete duyar.

Fobinin korkudan farkı nedir?

Fobide duyulan yoğun anksiyete kişinin işlevselliğini belirgin ölçüde etkiler. Örneğin fobi nesnesiyle karşılaşmamak için kişi normal hayatında ciddi kısıtlamaya gider. Etkilenen kişi tepkisinin aşırı olduğunun farkındadır fakat kaçınma davranışını sürdürmekten kendini alıkoyamaz.

Fobinin alt tipleri nelerdir?

Fobiler 5 temel grup altında sınıflandırılırlar:

-          Hayvan alt tipi (örneğin; örümcekler, böcekler, köpekler)

-          Doğal çevre alt tipi (örneğin; fırtına, su)

-          Kan-iğne-yara alt tipi

-          Durumsal alt tip (örneğin; kapalı yerler, asansör, uçak)

-          Diğer (örneğin; soluğun kesilmesi, kusmak, çocuğun masal kahramanlarından korkması)

Fobiler neden ortaya çıkar?

Fobiler sıklıkla çocukluk veya ergenlik çağlarında başlarlar. Kişi, genellikle fobisinin nasıl başladığını bilmez ve bunu “Ben kendimi bildim bileli böyleyim” şeklinde ifade eder. Bazen travmatik bir olay sonrasında da başlayabilir (örneğin; bir köpeğin saldırısına uğramak). Travmatik bir olayın başkasının başına geldiğini izlemek de fobiyi başlatabilir (örneğin; boğulan birini görmek). Nadiren de olsa bilgi aktarımı sonucunda da fobi ortaya çıkabilir (örneğin; uçak kazasını medyadan izlemek).

Fobilerin tedavisi nedir?

Fobilerde ilaç tedavisi etkili değildir. Bilişsel Davranışçı Terapi uygulanabilir. Bu terapide kullanılan maruz bırakma/tepki önleme tekniğinde, kişi fobi nesnesiyle sistematik bir şekilde karşılaştırılır ve bu sırada kaçınma önlenir. Kişi korku düzeyinin zamanla (kaçınma davranışı göstermese bile) azaldığını ve söndüğünü görür. Bu maruz bırakma egzersizleri kolaydan zora doğru uygulanır. Örneğin; köpek fobisi olan bir hata doğrudan bir köpekle yüzleştirilmeden önce köpek fotoğrafları, videoları vs gösterilir ve bunlar kişide artık bir kaygı düzeyi oluşturmaz hale gelince daha zor bir basamağa geçilir.