Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

BDT nedir?

BDT tüm dünyada yaygın olarak kullanılan, kanıta dayalı bir psikoterapi türüdür. Psikoterapi ruhsal hastalık veya sorunları konuşarak çözme tekniğine verilen genel addır.

BDT’nin diğer psikoterapi türlerinden farkı nedir?

Birçok psikoterapi türü vardır: psikanaliz, psikodinamik yönelimli terapiler, kişiler arası psikoterapi, destekleyici psikoterapi gibi. BDT’nin bu terapi türlerinden temel farkları şunlardır:

-      Seansların yapılandırılmış olması: BDT’de her seans başında o seansta konuşulacak konu terapist ve danışanın işbirliği ile belirlenir ve o seansta o konu üzerinde çalışmak hedeflenir.

-       Sürenin daha kısa olması: BDT birçok hastalığın ve sorunun çözümünde yaklaşık 8-12 seans olacak şekilde uygulanır. Bu süre diğer birçok psikoterapi çeşidindeki süreden daha kısadır.

-      Terapist/danışan ilişkisi: BDT’de bu ilişki daha çok her iki tarafın da aktif katılımını gerektiren, sorunu gidermeye yönelik danışana bazı becerilerin öğretildiği bir ilişki şeklindedir.  

BDT sorunlarımı nasıl çözecek?

BDT bilişsel ve öğrenme kuramlarına dayalı olarak geliştirilmiştir. Bilişsel kurama göre kişinin yaşadığı olayların kendisi değil, olayları yorumlama biçimi bazı ruhsal sıkıntılara yol açar. BDT’de bu olayları yorumlama biçimine otomatik düşünceler denir. Otomatik düşünceler kişinin aklına birden gelen, mantık süzgecinden geçirilmemiş, tepkisel ve hızlı düşüncelerdir. Kişi çoğunlukla bunların farkına varmaz faka düşüncenin etkisinde kalır. Duyguları ve davranışları bu düşüncelerden etkilenir. BDT’nin temel amaçlarından biri kişide uyuma yönelik olmayan ve/veya ruhsal sıkıntılarına yol açan bu otomatik düşünceleri tespit etmek ve bunları daha sağlıklı, mantıklı ve işlevsel olan alternatif düşüncelerledeğiştirmektir.

Öğrenme kuramına göre kişinin belirli bir uyarana verdiği davranışsal tepki öğrenilmiş bir tepkidir. Bu davranışı sonucunda ödüle ulaşma veya olumsuz durumdan kurtulma sağlanmışsa, bu davranış pekişir. Sağlanmamışsa, davranış söner. BDT’de kişinin zaman içerisinde pekişme sonucunda öğrendiği fakat kişinin uyumunu bozan davranışlar tespit edilerek bunlar daha sağlıklı, mantıklı ve işlevsel olanlarla değiştirilir. 

BDT hangi hastalıkların tedavisinde etkilidir?

BDT’nin birçok ruhsal hastalığın tedavisinde psikiyatrik ilaçlarla birlikte veya tek başına etkili olduğuna dair birçok bilimsel kanıt vardır. Bunların başında depresyon, anksiyete (kaygı) bozuklukları, bedensel belirtilerle giden bozukluklar ve yeme bozuklukları gelir.

BDT bu hastalıklar dışında, kişinin günlük hayatta karşılaştığı, ruhsal hastalık boyutuna ulaşmayan birçok sorunun çözümünde de kullanılabilir.

BDT sürecinde terapistimin benden beklentisi ne olur?

BDT esaslarına göre seansı sırasında odada iki uzman bulunmaktadır. Birinci uzman terapistinizdir ve onun uzmanlık alanı BDT’dir. İkinci uzman sizsinizdir ve sizin uzmanlık alanınız kendi hastalığınız/sorunlarınızdır. Kendi hastalığınız/sorunlarınızı yeryüzünde sizden daha iyi kimse bilemez. BDT ancak siz ve terapistiniz uzmanlık alanınızdaki bilgi/becerileri birleştirseniz etkili olacaktır. Dolayısıyla terapistiniz sizden işbirliği ister. Onun görevi size hastalığınız/sorununuzla ilgili BDT tekniklerini size öğretmektir. Sizin göreviniz ise hastalığınız/sorununuz ile ilgili bilgileri doğru bir biçimde terapistinize aktarmak ve onun öğrettiği teknikleri hayatınıza geçirmektir. İkiniz de sorumluluklarınızı gerçekleştirdiğiniz takdirde terapi başarılı olacaktır. Her seansın sonunda terapistiniz size mutlaka “ev ödevi” verir. Bu ödevler, o seansta konuştuğunuz içeriğe uygun olan, bir sonraki seansa gelene kadar yapmanız gereken yazılı ödevler veya davranış ödevleri şeklinde olacaktır. Ödevleri uygulamanız sizin iyileşmenizi ve sorununuzu çözmenizi hızlandıracaktır. Ödevleri yapma performansınız terapini seyrini belirleyen en önemli etkenlerden biridir.       

BDT sırasında ilaç kullanabilir miyim?

BDT ilaç kullanmaya engel değildir. Halen kullanmakta olduğunuz bir ilaç varsa ona devam etmenizde veya önerilen yeni bir ilacı başlamanızda bir sakınca olmaz. Birçok ruhsal hastalıkta ilaçlar ve BDT bir arada kullanılır.