PANİK BOZUKLUK

Panik bozukluğu nedir?

Belirli bir uyaran olmadan, kendiliğinden gelişen panik ataklarla karakterize bir kaygı (anksiyete) bozukluğudur. Panik bozukluğu tanısı için panik atakların tekrarlayıcı biçimde yaşanması, kendiliğinden ortaya çıkması, tabloya tekrar panik atak geçirme endişesinin (beklenti anksiyetesi) eşlik etmesi gerekmektedir. Agorofobi eşlik edebilir veya etmeyebilir.

 Panik atak nedir?

Panik atak, dakikalar içerisinde doruğa çıkan ve o sırada aşağıdaki belirtilerin dördünün (ya da daha çoğunun) ortaya çıktığı, birden yoğun bir korku ya da yoğun bir içsel sıkıntının bastırdığı bir durumdur:

-          Çarpıntı, kalbin küt küt atması ya da kalp hızının artması

-          Terleme

-          Titreme ya da sarsılma

-          Nefes darlığı

-          Boğulma hissi

-          Göğüs ağrısı

-          Baş dönmesi

-          Sıcak basması

-          Uyuşma

-          Gerçek dışılık ya da kendine yabancılaşma duyumu

-          Kontrolü yitirme ya da “çıldırma korkusu

-          Ölüm korkusu 

Agorofobi nedir?

Panik bozukluğuna, özellikle hastalığın ileri evrelerinde olmak üzere, sıklıkla agorofobi eşlik eder. Agorofobi; panik atak geldiğinde yardım sağlanamayacağı veya kaçmanın zor olacağı yerlerde ve durumlarda bulunmaktan korkma ve kaçınma olarak tanımlanabilir. Bu yerler ve durumlar tek başına evin dışında olma, kalabalık bir ortamda bulunma ya da sırada bekleme, köprü üzerinde olma ve otobüs, tren ya da otomobile binme şeklinde, özellikle kişi panik atak geçirdiğinde hızla uzaklaşmasının zor olduğu yerlerdir.

 Panik bozukluğu neden ortaya çıkar?

Panik bozukluğu bir “zayıf karakter” veya “güçsüzlük” belirtisi değildir. İlk başta da söylendiği gibi, panik bozukluğundaki ataklar kendiliğinden ortaya çıkar. Dolayısıyla herhangi bir neden olmadan başlayabilir. Psikiyatrideki birçok hastalık gibi panik bozukluğunun da nedeni tam olarak bilinmemektedir. Beyin biyokimyasındaki değişiklikler, genetik geçiş, son dönem zorlu yaşam olayları gibi birçok etken rol oynuyor olabilir. Özellikle beden duyumlarını felaketleştirme (örneğin; kısa bir kalp çarpıntısını ‘kalp krizi geçiriyorum’ şeklinde yorumlama) eğiliminde olan kişilerin panik bozukluğuna yakalanma olasılıkları yüksektir.  

Panik bozukluğunun seyri nasıldır?

Panik bozukluğu ilaç tedavisine oldukça iyi cevap verir. Fakat yeterli dozda ve sürede kullanılan ilaçlara rağmen, ilaç kesiminden sonra yaşam boyu tekrarlama riski yüksektir. Bunda, yukarıda bahsedilen beklenti anksiyetesinin (atak geçirme korkusu) etkisi büyüktür. Bu nedenle ilaç tedavisine Bilişsel Davranışçı Terapi gibi bir psikoterapi türünün eklenmesi, hastalığın tekrarlama olasılığını düşürür.

Panik bozukluğu tedavisi nedir?

Panik bozukluğun tedavisinde antidepresan ilaçlar kullanılır. Tedavi en az 6 ay sürer. Sık atak geçiren, antidepresanların etki etme süresini (ilk 2-3 hafta) bekleyemeyecek kadar ağır hastalarda tedaviye ilk başta benzodiazepinler eklenebilir. Fakat benzodiazepinler yeşil reçete olup, bağımlılık yapan ilaçlardır. Bu nedenle kullanımları 4-6 haftayı geçmemelidir. Bilişsel Davranışçı Terapi hem hastalığın akut (alevli) döneminde, hem de hastalığın tekrarlamasını önlemede etkili bir psikoterapi türüdür. Tek başına veya ilaç tedavisine eklenerek uygulanabilir.

Panik atak geldiğinde ne yapabilirim?

-          Öncelikli olarak bunun bir panik atak olduğunu, öldüğünüz, çıldırdığınız vs. anlamına gelmediğini, ve tıpkı birden başladığı gibi 10-15 dakika sonra kendiliğinden geçeceğini kendinize hatırlatın.

-          Atak geldiği zaman nefes açlığından dolayı hızlı nefes alıp vermek vücutta aşırı oksijen birikmesine neden olacağı için atağın şiddetini ve belirtilerini arttırır. Bu nedenle derin ve yavaş nefes alın. Nefesi burundan alın ve yavaş bir şekilde ağızdan verin.

-          Nefesinizi düzene sokarken gevşeme egzersizlerini de uygulayabilirsiniz.

-          Dikkatinizi beden duyumlarına odaklamayın. Odaklarsanız vücudunuzda olup bitenleri daha fazla duyarsınız ve bu da felaket düşüncelerinizin artmasına neden olur. Dikkatinizi dış uyaranlara odaklayın (o sırada biriyle sohbet etmek, bulmaca çözmeye çalışmak gibi).

-          PANİK ATAKTAN KORKMAYIN. Korktuğunuz sürece beklenti anksiyeteniz artacak ve ataklar daha sık gelecektir.