OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (OKB)

OKB nedir?

Obsesyon (takıntı); kişinin zihnine istemediği halde tekrarlayıcı ve zorlayıcı bir şekilde gelen, bilinçli çaba ile zihninden uzaklaştıramadığı düşünceler, dürtüler ve imgelerdir. Obsesyonlar kişide anksiyete (kaygı) yaratır. Kompulsiyon (zorlantı); obsesyonların yarattığı anksiyeteyi azaltmak için kişinin istemli bir şekilde yinelediği davranış veya düşüncelerdir. OKB obsesyon ve kompulsiyonların görüldüğü ruhsal bir hastalıktır.

 

OKB alt tipleri nelerdir?

Bulaşma: Kişi bedenine bir pislik veya mikrop bulaştığı düşüncesiyle (obsesyon) sürekli ellerini yıkama, banyo yapma (kompulsiyon) ihtiyacı hisseder. En sık görülen alt tiptir.

Şüphe: Bir işi yaptığından (örneğin; ocağı söndürme, kapıyı kilitleme) emin olamadığı için, bunu sürekli kontrol etme ihtiyacı duyar.

Simetri: Etraftaki nesnelerin simetrik veya düzenli bir şekilde durmaması kişide aşırı anksiyete doğurur ve sürekli bunları düzeltme ihtiyacı duyar.

Cinsellik: Kişi için kabul edilemez, ayıp, günah olarak değerlendirilen cinsel düşüncelerin aklına gelmesidir. Yakınlarına karşı cinsel duygular besleme, eşcinsel olma, ya da konuşurken insanların cinsel organına bakma şeklinde obsesyonlar vardır. Bunlara ikincil olarak kaçınma davranışı gelişebilir (örneğin; evden dışarı çıkmama).

Saldırganlık: İstemeden veya farkında olmadan birisine saldırma-zarar verme obsesyonu tabloya hakimdir. Saldırganlık obsesyonları kişinin kendisine zarar vereceği şeklinde de olabilir.

Dini: Dindar bir kişinin ibadet sırasında aklına günah olduğunu düşündüğü dürtüler, düşünceler ve görüntülerin gelmesidir. Örneğin namaz kılarken kişinin aklına küfürler gelebilir. Kişi, aklına küfür gelmesini “ben bir günahkarım” diye yorumlar ve namaz kılmaktan kaçınabilir veya tekrar tekrar namaz kılabilir.   

 

OKB neden gelişir?

OKB kişiyi en hassas olduğu yerden vurur. Dindar bir kişide genellikle dini obsesyonlar çıkar. Kimseye zarar vermek istemeyen, son derece kibar ve düşünceli bir kişide saldırganlık obsesyonları çıkar. Pasaklı olan birinde temizlik obsesyonları ortaya çıkmaz. Bunun nedeni, kişinin hassas olduğu konuyla ilgili düşünce ve davranışlarına aşırı önem vermesi ve bu konularla ilgili en ufak bir aksaklıkta kaygısının olmasıdır. Bu aşırı önem ve kaygı, OKB’nin yeşermesi için uygun bir toprak meydan getirir.

OKB’nin tedavisi nasıldır?

OKB tedavisinde ilk aşamada kullanılan yöntemler antidepresan ilaçlar ve psikoterapidir. Antidepresan ilaçların yüksek dozda ve depresyon tedavisine göre daha uzun süre boyunca (yaklaşık 2 yıl) kullanılması önerilmektedir. Daha dirençli olan ve obsesyonlarını saçma bulmayan olgularda tedaviye antipsikotik ilaçlar da eklenebilir. Psikoterapi yöntemleri içerisinde etkinliği en çok gösterilmiş olan terapi Bilişsel Davranışçı Terapi’dir. Tek başına veya ilaçla birlikte olarak tedavide kullanılır. Özellikle yinelemelerin önlenmesinde etkilidir.   

OKB nasıl seyreder?

Kendiliğinden iyileşme çok nadirdir. İlaçların etkin doz, etkin süre kullanıldığı ve tedaviye psikoterapi eklenmiş olgularda sıklıkla tamamen düzelme mümkündür. Fakat içgörüsü az olan (obsesyonlarını saçma bulmayan), tedaviye uyum sağlamayan (ilaçları düzenli almayan ve/veya terapide verilen ödevleri hayata geçirmeyen) olgularda OKB giderek kötüleşerek yıllarca sürebilir ve kişinin işlevselliğini bozabilir. Bu olgularda OKB’nin bir neyi “ruh kanseri” halini aldığını söyleyebiliriz.